Zonder erkenning staan Mantelzorgers buiten spel

Iedereen moet kunnen meedoen op de arbeidsmarkt. Het klinkt vanzelfsprekend en het wordt met recht en regelmaat herhaald in beleidsstukken. Maar wie bedoelen we eigenlijk met iedereen?

Vaak zijn dat mensen met een beperking, een migratieachtergrond, of 45-plussers die moeite hebben met (her)intreden. Maar is dat beeld nog wel compleet? Wat als we ook kijken naar mensen die niet werken omdat zij intensieve zorg verlenen, aan een kind, partner of ouder? Steeds meer Mantelzorgers die nauwelijks kunnen participeren, omdat de zorg zwaarder is geworden, langer duurt, en het vangnet steeds kleiner wordt. Zien we hen wel voldoende als onderdeel van de groep die ondersteuning nodig heeft?

Gewoon een beetje Mantelzorgen is niet wat knelt

Zorgvragen thuis worden steeds complexer. Administratieve eisen nemen toe, digitale vaardigheden worden als vanzelfsprekend verondersteld, en zo raken steeds meer mantelzorgers overbelast. Ze ondersteunen bij Wmo-aanvragen, regelen hulpmiddelen, beheren zorgadministratie, maken doktersafspraken in ingewikkelde, veel te vaak niet werkende portalen, of gaan mee naar de MDO’s in het ziekenhuis. Dit is allang geen ‘even bijspringen’ meer. Het is structurele inzet en steeds vaker, jarenlang. Niet meer het oude Noaberschap, maar dagelijkse coördinatie en zorgverantwoordelijkheid.

En dit alles tegen de achtergrond van een zorgsysteem dat al jaren kampt met personeelstekorten. Steeds meer mensen vinden geen passende plek in een instelling, verzorgingshuis of ondersteuning via de thuiszorg. En zo is ‘langdurige zorg thuis’ de norm. Een norm die nauwelijks vol te houden is en waarvan men verwacht deze nog verder uit te kunnen breiden!

Mantelzorg anno 2025

Dit speelt niet alleen in gezinnen met kinderen met beperkingen, maar ook bij partners van mensen met dementie, parkinson, ALS, niet-aangeboren hersenletsel of psychische aandoeningen. En ook bij volwassenen kinderen die langdurig zorgen voor hun ouder(s) na een val of ziekte.In al deze situaties wordt verwacht dat de patiënt thuis wordt opgevangen en tevens zorg, werk en het gezinsleven ook gewoon door kan blijven gaan.

Sociale ongelijkheid door zorgtaken

En zo ontstaat iets schrijnends: zorgtaken worden een nieuwe bron van sociale ongelijkheid. Niet alleen je afkomst, opleidingsniveau, maar ook de intensiteit van je zorgtaken bepalen inmiddels hoe hoog je zal vliegen, hoe gezond je blijft en hoe oud jij zal worden. Het bepaalt zelfs of je überhaupt kunt blijven werken om je gezin en jezelf te onderhouden. Wie tilt, slecht slaapt, leeft onder constante stress en verantwoordelijkheid draagt voor zowel zorg als inkomen, betaalt daar vroeg of laat de prijs voor. Fysiek, mentaal én financieel. Niet alleen de zorgvrager valt uit, een heel gezin valt stil..

Het ergste is: ons sociale beleid, waar heel wat mensen in veel minder complexe situaties door ondersteund worden om op de arbeidsmarkt te blijven of terug te komen, heeft deze gezinnen niets te bieden. Zij staan stil. Regels veranderen voortdurend. Rechten en plichten blijven onduidelijk. Er is geen rugdekking, geen structurele ondersteuning aan het begin, niet in het midden en ook niet na een afscheid. Terwijl juist dát nodig is om zorg en werk te kunnen combineren.

Oplossen begint bij erkenning

Als we werkelijk willen dat iedereen meedoet, dan moeten we niet alleen kijken naar de persoon met een zorgvraag, maar ook naar het netwerk eromheen. Niet alleen participatie verwachten, maar het ook mogelijk maken. En stoppen met doen alsof zorgen met deze intensiteit vanzelfsprekend is. Want intensieve mantelzorg is werk en werk biedt normaalgesproken eigenwaarde en bestaanszekerheid. Zo houden we niet alleen onze samenleving overeind, maar ook leefbaar.

Pas als we dat durven erkennen, kunnen we beginnen aan het ontwikkelen van beleid dat mensen niet uitput en afwijst, maar ondersteunt om dit vol te houden!